|
KONU
|
Amaç
|
ÖĞRENİM HEDEFİ
|
|
YAŞLILIKLA İLGİLİ
TEMEL BİLGİLER
|
Yaşlanma mekanizmaları
|
- Yaşlanma mekanizmalarını sınıflar
|
|
|
Yaşlanma ile ilgili fizyolojik değişiklikler
|
- Sistemlere göre fizyolojik degişilikleri ve yansımalarını bilir
|
|
|
Yaşlanma epidemiyolojisi ve demografisi
|
- Dünyada ve ülkemizdeki yaşlı nüfus özelliklerini bilir
|
|
|
Farmakokinetik ve farmakodinamik
|
- Yaşlılarda ilaçlarla ilgili farmakokinetik ve farmakodinamik değişiklikleri bilir ve klinik uygumalarda gözönüne alır
|
|
YAŞLIDA KORUYUCU HEKİMLİK UYGULAMALARI
|
Aşılama
|
- Yaşlıda koruyucu hekimliğin önemini kavramak
- Yaşlıda yapılması gereken aşıları bilme ve uygulama
|
|
|
Tarama
|
- Sağlık taraması amacıyla ayrıntılı geriatrik muayene yapma
- Yaşlılıkla ilgili tarama programları oluşturma ve uygulama konusunda bilgi ve tecrübe sahibi olmak
- Yaşlıda kanser taramalarını uygulamak
|
|
|
Beslenme
|
- Yaşlının sağlıklı beslenmesi için gerekli kalori, besin madddeleri, eser element ve mineral ihtiyaçlarını bilme
- Malnütrisyonun tanı yöntemlerini bilme ve kullanılan ölçekleri uygulama
- Enteral ve parenteral beslenme tedavisi endikasyonu koyabilme, tedavisini yönetme ve komplikasyonları takip edebilme
|
|
|
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
|
- Yaşlının fonksiyonel durumuna göre egzersiz programları önerebilme
- Yaşlıda tütün, alkol kullanımının olumsuzluklarını bilme ve önleme
|
|
KLİNİK UYGULAMALAR
|
Yaşlıda anamnez alma
|
- Yaşlıdan anamnez alabilme
- Hastaya yeterli zaman ayırmak için, hastanın isteği doğrultusunda randevu verebilme
- Hastayı değerlendireceği ortamı düzenler
- Yaşlı hastayla görüşürken iletişimin en üst düzeyde olması için gerekli özeni gösterir
- Hastaya kendini tanıtır. Kendisi ile özel olarak ilgileneceğini belirtir.
- Yaşlı hastadan öykü almanın zorluklarını tanır.
- Çok yönlü ve geriatrik sendromlara yönelik sistem sorgulaması, beslenme, aile öyküsü ve fonksiyonel durumu etkileyen parametrelere yönelik detaylı sorgulama yapar
|
|
|
Yaşlıda fizik muayene
|
- Vital bulguları değerlendirir.
- Sistemik muayenesini yapar
- Yaşlılarda özellikle kardiyovasküler, nörolojik ve mental durum muayenesi başta olmak üzere sistemik muayene yapar.
- Bası yaraları, düşmeler, inkontinans, demans, depresyon gibi geriatrik sendromlar yönünden ayrıntılı muayene yapar.
|
|
|
Çok Yönlü Geriatrik Değerlendirme
|
- Çok yönlü geriatrik değerlendirmenin özellikleri konusunda bilgilidir.
- Standart tıbbi değerlendirme yanında yaşlı bireyin psikososyal, fonksiyonel ve çevresel değerlendirmesini yapar, yorumlar.
- Çok yönlü geriatrik değerlendirmeyi interdisipliner bir ekiple uygular.
|
|
|
Geriatrik değerlendirme ölçekleri
|
- Katz’ın Temel Günlük yaşam aktiviteleri testini uygular ve yorumlar
- Lawton-‐Broody enstrümental günlük yaşam aktiviteleri ölçeğini uygular ve yorumlar
- Kalk ve yürü testini, Tinetti performans ve mobilite değerlendirme testini uygular ve yorumlar.
- Mini nutrisyon değerlendirme testini uygular ve yorumlar
- Mini mental durum değerlendirmesini (MMDD) ve Saat çizme testini uygular ve yorumlar
- Yesevage geriatrik depresyon ölçeğini uygular ve yorumlar
|
|
|
Atipik Prezentasyonlar
|
- Yaşlanmakla meydana gelen değişiklikler nedeniyle hastalık, belirti ve bulguların atipik prezentasyonlarının tanınması, gençlerden farklı özelliklerinin bilir
|
|
GERİATRİK
SENDROMLAR
|
Demans
|
- Unutkanlık başta olmak üzere yaşlının kognitif değerlendirmesini ve muayenesini yapar ve her muayenede kognitif kapasiteyi gözden geçirir.
- Kognitif kapasitede probleme yol açacak geçici nedenler, deliryum, depresyon, dahili sebepler, normal basınçlı hidrosefali, demans alt tipleri ve Alzheimer hastalığı arasında ayırıcı tanı yapar Bu amaçla istenecek laboratuar ve goruntuleme yontemlerini değerlendirir
- Demans tedavisinde kullanılmakta olan kolinesteraz inhibitörleri ve memantin başta olmak üzere tum kognitif kapasiteye yonelik ilaçları, etki ve yan etkilerini bilir.
|
|
|
Deliryum
|
- Deliryum klinik tablosunun özelliklerini ve ayırıcı tanısını değerlendirir
- Deliryum sebepleri ve presipite eden sebepleri bilir ve araştırır
- Deliryuma girme riski yüksek yaşlılarda önleyici tedbirler ve ekip farkındalığı konusunda bilgi sahibidir.
- Deliryum tedavisini düzenler ve takip eder.
|
|
|
Depresyon
|
- Yaşlının depresif belirtileri, somatik yakınmaları başta olmak üzere duygudurum değerlendirmesini ve muayenesini yapar.
- Yaşlıda minör depresyon, major depresyon, distimi, depresif belirtiler, demans, dahili hastalıklarla depresyon ilişkisi yönünden tanı ve ayırıcı tanı yapar.
- Depresyon tedavisinde kullanılan ilaç ve ilaç dışı yaklaşımları bilir ve uygular.
-
|
|
|
Fekal inkontinans
|
- Gayta inkontinansı olan yaşlı hastalarda etyolojiyi, değerlendirme testlerini ve incelemeleri yapabilir ve yorumlar
|
|
|
Üriner inkontinans
|
- Çok yönlü geriatrik değerlendirme kapsamında her yaşlı hastada inkontinansı sorgulamalıdır.
- üriner inkontinasın stres, sıkışma(urge), taşma ve karışık tipleri arasında ayrıcı tanı yapabilmelidir.
- üriner inkontinans ve veya aşırı aktif mesane tedavisinde kullanılan ilaçları ve ilaç dışı yaklaşımları yan etki ve etkileri ile bilmelidir.
|
|
|
Düşmeler
|
- Düşme öyküsünün her değerlendirmede sorgular, detaylandırır ve düşme risk faktörlerini değerlendirir
- düşme için alınacak önlemleri ve tedaviyi bilir ve uygular
|
|
|
Uyku bozuklukları
|
- Uykuyu ve uyku ile ilgili sorunları değerlendirir
- Uyku sorunları ile ilgili sebepleri, risk faktörlerini bilir ve hastalıkların ayırıcı tanısını yapar
- Uyku problemlerini ortaya çıkaran, arttıran faktör ve risklerin düzeltimesini bilmeli ve uygulamalıdır
- Uykusuzluk tedavisinde kullanılan tüm ilaçları ve ilaç dışı yaklaşımları bilir
|
|
|
Bası yarası
|
- Bası yaralarını kolaylaştıran ve oluşturan risk faktörlerini bilir ve önlemeye çalışır
- Yatak yarası gelişimi yönünden hastasını düzenli olarak değerlendirir, sık pozisyon değiştirme dahil önlemlerini alır ve uygular
- Yatak yaraları, bası yaraları önlenmesi ve tedavisinde kullanılan ilaç, ürün, medikal malzeme, havalı yatak dahil tüm ürün ve malzemeleri biliri ve hastalarına gerekli zamanlarda uygular
|
|
|
Sarkopeni ve kırılgan yaşlı
|
- Sarkopeni tanısını, kliniğini, komplikasyonlarını ve belirtilerini bilir ve hastasında arar
- Kırılgan yaşlı (Frailite) kavramını bilir
- Egzersiz dahil tüm ilaç dışı ve ilaç ile sarkopeninin önlenmesinde ve tedavisinde bilgi sahibidir.
|
|
|
Polifarmasi
|
- Aşırı ilaç kullanımı, gereksiz ilaç kullanımı, yanlış veya uygunsuz ilaç kullanımı ve eksik ilaç kullanımı gibi farklı polifarmasi tiplerini bilir ve değerlendirir
- Yaşlıda kullanılan tüm ilaçların etki, yan etki, endikasyon, kontraendikasyonları bilir ve takip eder. Gereksiz ilaçları keser.
- Yaşlı ve yakınlarını ilaç etki ve yan etkileri hakkında bilgilendirir.
|
|
|
Malnütrisyon
|
- Nütrisyonel durumu her yaşlı hastada değerlendirir.
- Malnutrisyon riskleri, sık görülen eşlik eden hastalıklar ve tedavileri hakkında bilgi sahibidir.
- Malnutrisyon tedavisinde kullanılan oral, enteral ve parenteral ürünlerinuygulamalarını bilir, reçete ve raporlarını düzenler.
- Gerekli endikasyonlarda gastrostomi dahil farklı beslenme yöntemlerinin
- endikasyonlarını koyar ve organizasyonunu sağlar
|
|
|
Palyatif bakım
|
- Son dönem bakım sürecinde, birincil hedefin hastanın konforunun ve huzurunun sağlanması olduğunu bilmek
- Başta ağrı olmak üzere, depresyon, bulantı, kabızlık gibi bu dönemde sık görülen semptomların etkin tedavisinisağlamak
- Hasta yakınlarının da bu dönemde gerekli psikolojik ve sosyal destek mekanizmalarından yararlanmasını sağlamak
|
